Het haalbaarheidsonderzoek: onmisbaar voor elk project

Wat is een haalbaarheidsonderzoek?

Met een haalbaarheidsonderzoek ga je, zoals het woord het eigenlijk al aangeeft, na in welke mate het project al dan niet kans heeft op slagen. Dit is belangrijk, want bij projecten zijn er vaak grote investeringen gemoeid en weet je maar beter op voorhand of er al dan niet slaagkans is. Hoe dan ook mogen we er niet op vertrouwen dat het zomaar allemaal goed zal gaan. Ook wanneer het vrij duidelijk is dat het project zal slagen, is een haalbaarheidsonderzoek nog steeds nuttig. Dit komt omdat een haalbaarheidsonderzoek ook de invloedsfactoren blootstelt. Zelfs bij een haalbaar onderzoek is het handig om te weten welke factoren een rem zetten op het project en dus nodeloos tijd en geld kosten en hoe je het kan ontmantelen.

Haalbaarheidsonderzoek zal zich herhalen

Een haalbaarheidsonderzoek stel je logischerwijs aan het begin van het project op, maar je moet anderzijds ook wel al zicht op het project hebben. Daarom volgt het na de verkennende fase, waarbij er al een eerste opzet is gemaakt en de probleemstelling duidelijk is. Het is deze eerste opzet die in combinatie met de probleemstelling tegen het kritisch licht van het haalbaarheidsonderzoek wordt gehouden.

Wanneer het haalbaarheidsonderzoek het licht op groen zet en het project verder kan worden gerealiseerd, is het wel belangrijk om het onderzoek later opnieuw te herhalen. In de definitiefase worden veel zaken ineens concreet en zullen er ook meer gegevens zijn voor het haalbaarheidsonderzoek. Hierdoor wordt het onderzoek alleen maar accurater en kan het steeds meer twijfels wegnemen. Tijdens de ontwerpfase kan het haalbaarheidsonderzoek aanvullend nogmaals boven worden gehaald, zeker als er gaandeweg alsnog wijzigingen optreden. Raadpleeg het overzicht met projectfasen voor extra verduidelijking.

Uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek

Regelmatig krijgen we de vraag hoe je zo’n haalbaarheidsonderzoek moet uitvoeren. Hierop is er echter geen pasklaar antwoord mogelijk. Het is vooral belangrijk dat je je afvraagt waarvan je de haalbaarheid wil onderzoeken en dit zal per project toch wel sterk verschillen. Wie bijvoorbeeld een appartementencomplex wil bouwen, moet nadenken over de economische haalbaarheid, de financiële haalbaarheid, de commerciële haalbaarheid en de juridische haalbaarheid. Wil je echter een nieuwe type vliegtuigpropeller uitvinden? Dan komt daar bijvoorbeeld ook de technische haalbaarheid bovenop.

Eenmaal je weet wat de beïnvloedende factoren zijn, moet je ze vervolgens quoteren. Je moet aangeven hoe hard deze factoren bepalend zijn voor de slagingskansen. Daarbij dien je alle relevante factoren in rekening te brengen en de verschillende risico’s te catalogeren. Bij dergelijke risico’s moet je nadenken hoe je ze kan counteren, daarbij ook meteen rekening houdend met hoe dit andere haalbaarheidsfactoren beïnvloedt. Zo kan je de technische haalbaarheid vergroten door externe expertise in huis te halen, maar dit zal misschien de financiële haalbaarheid negatief beïnvloeden.

Net omdat zo’n haalbaarheidsonderzoek enigszins complex kan worden en er vaak specialistische kennis nodig is, denk maar aan bodemonderzoeken of marktonderzoeken, wordt er veelal een beroep gedaan op gespecialiseerde bureaus.