Een kosten-batenanalyse: wat is dat en waaruit bestaat het?

Wat is een kosten-batenanalyse?

Een kosten-batenanalyse is, zoals het woord het al aangeeft, een analyse van enerzijds de kosten en anderzijds de baten. We gaan dus na welke kosten een project met zich meebrengt en bekijken die kosten in het licht van wat het project oplevert. Het is belangrijk om daarbij een heel concreet zicht te hebben op de kosten, maar ook op alle voordelen (die niet altijd alleen even eenvoudig geldelijk uit te drukken zijn). Een kosten-batenanalyse helpt onder andere om:

• In te schatten welke middelen er nodig zijn om het project uit te voeren (eventueel is er extern geld nodig)
• De winstmarge te bepalen en op die manier ook evaluatiecriteria te hebben om te bepalen of het project een succes was
• Duidelijke projectdoelen af te bakenen (projectdoelen die in verhouding staan met de baten)
• Te beslissen of het project überhaupt wordt aangepakt
• Te beslissen of het project voorrang krijgt op een ander project
• Enzovoort

Bepalen van de baten van een project

Hier bepaal je alle voordelen die aan het project verbonden zijn. Een groot deel van de baten is in geld uit te drukken. Er worden dan hogere inkomsten verwacht of de bedrijfskosten zullen afnemen. Een ontwikkelaar die een nieuw type ferry maakt die nog sneller kan varen, kan bijvoorbeeld volgende baten noteren:

• Meer tickets verkopen door hogere capaciteit
• Hogere vraagprijs voor tickets door snellere reistijden
• Lagere personeelskosten door snellere reistijden

Toch is het niet correct om alleen met dergelijke in geld uit te drukken baten rekening te houden. Vaak zijn er ook baten die maar deels of heel beperkt in geld uit te drukken zijn, zoals:

• Verhoogde moreel bij het personeel (minder ziekteverzuim, hogere productiviteit enzovoort)
• Mokerslag voor de concurrentie (meer groeikansen op lange termijn)
• Media-aandacht (gratis reclame)

Bepalen van de kosten van een project

Hier kijken veel ondernemingen in de eerste plaats naar de kosten op korte termijn, zoals:

• De kosten voor aan te kopen materialen
• De onderzoekskosten
• Bevoorradingskosten
• Onderhoudskosten

Er moet echter ook rekening gehouden worden met minder zichtbare kosten die zich vaak pas op lange termijn manifesteren. Het belangrijkste is hier dat de kosten en baten over een even lange termijn bekeken worden. Voorbeelden hiervan zijn:

• Kosten door achterstand op de concurrentie
• Gelegenheidskosten (verlies omdat de middelen niet elders werden geïnvesteerd)
• Deflatiekosten
• Potentiële kosten als het resultaat wordt voorbijgestreefd

Vergelijken en analyseren

Ten slotte is het de taak om de kosten en de baten met elkaar te vergelijken. Hierbij moet er niet één vergelijking worden gemaakt, maar meerdere vergelijkingen. Uiteindelijk gaat het vaak om schattingen en is de uitkomst voor een groot deel afhankelijk van de periode waarover we ramen en hoe de hypothesen (bv.: wanneer wordt het resultaat voorbijgestreefd?) worden ingevuld. Uiteraard moet er enkel rekening worden gehouden met de realistische scenario’s.